Budynki kościoła Pokoju w XVII i XVIII wieku ▪ na podstawie niemieckojęzycznego tekstu Leonharda Radlera opracował: Edmund Nawrocki

Opublikowano: 22 maja 2012, Odsłon: 2 513
  • Na podstawie pozwolenia cesarskiego z 13 sierpnia 1652 roku przystąpiono do wytyczenia miejsca na budowę ewangelickiego Kościoła Pokoju w Świdnicy. Miał on być zbudowany poza murami miejskimi, na wolnym terenie położonym na wschód od zabudowy miejskiej.

    23 września 1652 roku, w obecności władz w osobach starosty krajowego barona Ottona von Nostitza i głównego komendanta śląskich garnizonów wojskowych Ludwiga von Monteverquesa oraz licznych wiernych wyznania ewangelickiego, wymierzono plac w formie kwadratu o bokach 200 kroków. Na nim określono miejsce kościoła o długości 100 kroków i szerokości 50 kroków.

    Następnie starosta krajowy przekazał plac przewodniczącemu – jakbyśmy dziś powiedzieli – ewangelickiej rady parafialnej i trzem jego zastępcom. Przewodniczący oddał przyszły kościół pod opiekę Trójcy Świętej i odtąd nosi on to wezwanie.

    Prowizoryczny kościół budowano w formie baraku od 29 listopada do 23 grudnia 1652 roku Miał on wymiary 27 metrów na 14 metrów. Zaangażowano też trzech duchownych ewangelickich: głównego pastora (prymariusza, jak gdyby proboszcza), archidiakona i diakona. Musieli oni mieszkać poza obrębem murów miejskich, a nawet w okolicznych wsiach.

    Szybko przystąpiono do budowy budynków mieszkalnych dla tych trzech pastorów. 18 sierpnia 1654 roku gotowy był dom dla pastora prymariusza z którym mieszkał i archidiakon. Dopiero w 1656 roku pastor diakon wprowadził się też do przeznaczonego dla niego budynku. Później i archidiakon otrzymał własny dom.

    Wreszcie zebrano dostateczną ilość pieniędzy na budowę kościoła. 23 sierpnia 1656 roku położono kamień węgielny w fundamenty kościoła. Już 24 czerwca 1657 roku odprawiono w kościele pierwsze nabożeństwo. Przedtem rozebrano używany dotychczas prowizoryczny barak.

    Kościół pokrywał 1009 metrów kwadratowych gruntu i miał 3000 miejsc siedzących oraz 4500 miejsc stojących. Posiadał nawę główną i poprzeczną oraz dwie główne empory (wzniesienia przyścienne wsparte na kilku kolumnach). Ołtarz, ambonę i instrument muzyczny przeniesiono z dotychczasowego baraku. W 1658 roku sprawiono ławki kościelne, w roku 1660 – nową ambonę, a w 1669 roku – właściwe organy.

    Zbudowano jeszcze mieszkanie dla stróża oraz osobne dla dzwonnika i organisty. Później nad mieszkaniem organisty urządzono salę teatralną dla potrzeb uczniów ówczesnego liceum.

    Cały plac kościelny otoczono murami. W obrębie tych murów początkowo oprócz małego cmentarza znajdowały się łąka i pola użytkowane rolniczo.

    Zagrożony wojną cesarz w Wiedniu pod naciskiem króla szwedzkiego Karola XII musiał zgodzić się w układzie w Altranstädt z 22 sierpnia 1707 roku na budowę dzwonnicy w pobliżu kościoła. Zezwolił także na zatrudnienie większej liczby pastorów. Przy kościele wolno było odtąd prowadzić ewangelicką szkołę, najpierw podstawową, a potem nawet średnią, zwaną liceum. Budynek szkoły, stojący do dziś, zbudowano w 1708 roku Mieszkał tu rektor (dyrektor) szkoły. W 1761 roku wzniesiono dom z mieszkaniami dla czterech nauczycieli.

    W roku 1740 zatrudnionych zostało jeszcze trzech nowych pastorów diakonów, dla których też zbudowano dom.

    W 1708 roku odlano w ludwisarni braci Götz we Wrocławiu trzy dzwony, które zawisły na dzwonnicy. Jeden z tych dzwonów zachował się do dziś i stoi za ołtarzem w kościele.

    W roku 1714 pewien chłop z Grodziszcza ufundował sygnaturkę zawieszoną w wieżyczce na dachu kościoła.

    Po roku 1740, kiedy to Świdnica znalazła się pod panowaniem pruskim, na dzisiejszym placu Pokoju powstało jeszcze kilka różnych budowli, takich jak na przykład szopa na sprzęt przeciwpożarowy z mieszkaniem dla grabarza, wykopano również studnię oraz urządzono dodatkowo inne obiekty.

    W czasie wojny siedmioletniej 1756-1763 zniszczonych zostało szereg budynków stojących na placu kościelnym i uszkodzeniu uległy niektóre obiekty oraz sam kościół. W wyniku oblężeń Świdnicy przestały istnieć wtedy między innymi domy: archidiakona, diakona, stróża, prorektora, nauczycieli, szkoła podstawowa, szopa ze sprzętem przeciwpożarowym.

    Później odbudowano w konstrukcji masywnej, a nie jak dotychczas szachulcowej dom pastora prymariusza (plebanię) i dom dla nauczycieli, które zachowały się do dziś.


    Kategoria: Kościoły i religie

  • Dodaj komentarz

    Dodaj komentarz