Działalność biblioteki pedagogicznej w Świdnicy w latach 1951-2001 ▪ Jadwiga Borsukiewicz, Agnieszka Nawrocka

Opublikowano: 23 maja 2012, Odsłon: 2 555
  • Biblioteki pedagogiczne w Polsce mają już swoją historię. Pierwsza powstała w Warszawie przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1917 roku. W latach 50. XX wieku zaczęto organizować powiatowe ogniwa sieci bibliotek pedagogicznych. Jedną z nich była Pedagogiczna Biblioteka Powiatowa w Świdnicy, którą powołano do życia w roku 1951.

    Z dobrowolnych składek nauczycieli, przybyłych po zakończeniu wojny do Świdnicy, aby zakładać pierwsze polskie szkoły, zakupiono 150 najbardziej potrzebnych książek. Dały one początek bibliotece Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), która wraz ze zbiorami Inspektoratu Szkolnego została przejęta przez Pedagogiczną Bibliotekę Powiatową w Świdnicy w dniu 1 października 1951 roku, to jest w dniu objęcia funkcji pierwszego bibliotekarza przez Jana Mirowskiego. Również pod tą datą zapisano w księdze inwentarzowej pierwsze książki w nowo utworzonej bibliotece. Jej księgozbiór liczył 87 woluminów i mieścił się w dwóch zamkniętych szafach w świetlicy Wydziału Oświaty Prezydium Powiatowej Rady Narodowej (PPRN), później lokalu Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych (PODKO). Według innych źródeł pierwszą siedzibą biblioteki był Wydział Oświaty Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (PMRN). W związku z tym istnieją również bliżej niepotwierdzone, rozbieżne przekazy, lokujące bibliotekę w budynku przy obecnym placu Grunwaldzkim 3 lub przy dzisiejszej ulicy Różanej 1.

    Biblioteka była finansowana przez Pedagogiczną Bibliotekę Wojewódzką we Wrocławiu. Aby polepszyć warunki lokalowe i zwiększyć wykorzystanie księgozbioru, władze oświatowe zaleciły przeniesienie biblioteki do gabinetu pedagogicznego w Liceum Pedagogicznym przy ulicy Przyjaciół Żołnierza (obecnie III LO – ulica Kościelna 32), co nastąpiło w styczniu 1953 roku. Funkcję bibliotekarza pełniła wówczas Janina Kocemba, nauczycielka Szkoły Ćwiczeń przy Liceum Pedagogicznym. Książki mieściły się w jednej szafie. Powtórnie bibliotekę przeniesiono do lokalu Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Kadr Oświatowych i Oddziału Powiatowego ZNP przy ulicy 1 Maja w październiku 1953 roku. Księgozbiór mieścił się w dwóch oszklonych szafach i liczył 919 pozycji. Od roku 1953 stale, choć niesystematycznie wzrastał. Na zakup książek przeznaczano skromne środki z Wydziału Oświaty i ZNP. Bibliotekę wzbogacały różne dary między innymi pochodzące z prywatnych zbiorów Mariana Hirszfelda, który od września roku 1953 do lipca 1965 roku pełnił funkcję kierownika biblioteki. Pionier oświaty na ziemi świdnickiej, działacz związkowy, nauczyciel z wykształcenia, bibliotekarz z powołania. W ciągu 12 lat swojej pracy zorganizował bibliotekę w nowych warunkach, propagował wśród nauczycieli nowatorstwo pedagogiczne i szerzył kulturę czytelniczą z pełnym poświęceniem, często kosztem własnego zdrowia.

    W miarę powiększania się księgozbioru, pogarszała się sytuacja lokalowa biblioteki i w latach 60. XX wieku stała się wręcz katastrofalna. Zajmowane pomieszczenie było ciasne, ciemne i przypominało skład meblowy wypełniony 5 tysiącami książek. W roku 1966 biblioteka została przeniesiona do Domu Kultury Dzieci i Młodzieży przy ulicy Joachima Lelewela 17 (obecnie Młodzieżowy Dom Kultury imienia Mieczysława Kozara-Słobódzkiego przy ulicy Nauczycielskiej 2). Niestety zmiany tej nie dożył Marian Hirszfeld. Zmarł nagle 20 listopada 1965 roku. W okresie od listopada roku 1965 do lipca roku 1967 biblioteką opiekowały się kolejno dwie kierowniczki: Stanisława Masternak Walentyna Michalak.

    Od dnia 20 lipca 1967 roku nieprzerwanie aż do 30 czerwca 2000 roku funkcję kierownika pełniła Jadwiga Borsukiewicz. Z dniem 1 lipca 2000 roku przeszła na emeryturę powierzając prowadzenie biblioteki Agnieszce Nawrockiej. Przez 33 lata swojej pracy Jadwiga Borsukiewicz wzbogaciła księgozbiór biblioteki o 30 tysięcy książek. Wyposażyła placówkę w szafy katalogowe, potrzebny sprzęt, maszyny do pisania, później komputer i kserokopiarki. Założyła katalogi i kartoteki stwarzając solidne podstawy warsztatu informacyjno-bibliograficznego, który stale jest wykorzystywany i rozbudowywany. Rozpoczynając pracę podjęła starania o nowy lokal i środki na zakup księgozbioru. Jednocześnie nawiązała ścisłą współpracę z władzami oświatowymi i związkowymi zapewniając obecność przedstawicieli biblioteki na konferencjach nauczycielskich. Utrzymywała kontakty z innymi bibliotekami na terenie miasta i powiatu. Przez wiele lat opiekowała się bibliotekami szkolnymi. Jako przewodnicząca Sekcji Bibliotekarskiej przy ZNP w Świdnicy, organizowała zebrania samokształceniowe bibliotekarzy szkolnych. Odbywały się również konkursy międzyszkolne, wyjazdy szkoleniowe do bibliotek szkolnych, a także do naukowych w: Poznaniu, Kórniku, Krakowie, Warszawie i Wrocławiu.

    W maju 1969 roku bibliotekę przeniesiono do nowego lokalu przy ówczesnej ulicy generała Karola Świerczewskiego 12 (obecnie ulica Grodzka 12 – sklep „Anatol”). Biblioteka zajmowała dwa pomieszczenia na pierwszym piętrze. Jedno stanowiło wypożyczalnię i magazyn, drugie mające pełnić funkcję czytelni, było wspólnie użytkowane z ZNP i Wydziałem Oświaty. W 1973 roku nastąpiła kolejna przeprowadzka do nowo utworzonego Domu Nauczyciela przy alei Niepodległości 14 na pierwsze piętro, gdzie bibliotece przyznano trzy pomieszczenia. W roku 1975 znowu przeniesiono księgozbiór, tym razem z pierwszego piętra na parter Domu Nauczyciela. Biblioteka otrzymała tu pięć pomieszczeń. Wyodrębniono samodzielną wypożyczalnię, czytelnię o 20 miejscach oraz osobny magazyn czasopism. W tym lokalu biblioteka mieści się do dziś.

    dzialalnosci_biblioteki_pedagogicznej_001 W latach 1951-1975 placówka była Pedagogiczną Biblioteką Powiatową. Od roku 1975 została jedną z sześciu filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Wałbrzychu. Do 1998 roku w czytelni odbywały się konsultacje wizytatorów Kuratorium Oświaty w Wałbrzychu z nauczycielami poszczególnych przedmiotów, szkolenia bibliotekarzy, kursy przygotowawcze Instytutu Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych we Wrocławiu. Organizowano konkursy czytelnicze. Jadwiga Borsukiewicz, pełniąc społecznie przez lata funkcję metodyka do spraw bibliotek szkolnych, prowadziła liczne spotkania i konferencje dla bibliotekarzy szkolnych z udziałem zaproszonych prelegentów-pracowników naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego. Często wyjeżdżała do różnych bibliotek szkolnych w terenie, udzielając instruktażu na miejscu.

    Biblioteka od początku istnienia borykała się z brakiem wystarczających funduszy na zakup książek. Do roku 1989 systematycznie otrzymywała z Miejskiego Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół i Placówek Oświaty w Świdnicy (MZEASZ) skromne środki na powiększanie zbiorów. Po 1989 roku sytuacja pogorszyła się radykalnie. Kuratorium Oświaty w Wałbrzychu przestało finansować zakupy książek w województwie. W ciągu 10 lat biblioteka otrzymała dwa razy dofinansowanie, które pozwoliło zrealizować tylko 1/3 zaplanowanych na rok wydatków na książki. Kierownik czyniła systematyczne starania o pozyskanie funduszy w Urzędzie Miejskim w Świdnicy poprzez Komisję Oświaty i Kultury. Dzięki osobistej interwencji radnego Rady Miejskiej Tadeusza Kozaka, który jako sąsiad biblioteki znał bliżej jej sytuację, otrzymała ona dwa razy dotację z Urzędu Miejskiego.

    Wobec pozostawienia biblioteki samej sobie, kierownik Jadwiga Borsukiewicz podejmowała różne inicjatywy, aby ratować bibliotekę i zapewnić jej dalszy rozwój. W roku 1992 zaczęto tworzyć, przy pomocy czytelników, własny fundusz, który pozwolił na w miarę normalne funkcjonowanie biblioteki. Dzięki wyłącznie własnym staraniom kierownika i bibliotekarzy zakupiono maszynę elektryczną do pisania, dwie kserokopiarki, a także komputer i komputerowy program biblioteczny SOWA. Umożliwiło to zapoczątkowanie od 1996 roku tworzenia komputerowej bazy danych nowo zakupionych książkach. W roku 1997 biblioteka otrzymała dodatkowo trzy pomieszczenia, które zgodziła się opuścić na jej korzyść Komisja Międzyzakładowa Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” Pracowników Oświaty i Wychowania Ziemi Świdnickiej. Inicjatorem tych zmian był ówczesny dyrektor MZEASZ-u Ryszard Wojtaczka, który wyremontował i zaadoptował pomieszczenia na potrzeby biblioteki. Uzyskała ona magazyn czasopism, pokój do pracy dla bibliotekarzy i gabinet kierownika. Zwiększyła się także powierzchnia magazynowa i czytelnia, która była zastawiona regałami i nie spełniała należycie swej funkcji.

    Od 1 stycznia 1999 roku, wraz z nowym podziałem administracyjnym kraju, zmienił się status placówki. Organem prowadzącym zamiast Kuratorium Oświaty w Wałbrzychu stał się Samorząd Województwa Dolnośląskiego, a jej finansowanie przejął od Miejskiego Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół i Placówek Oświaty w Świdnicy Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego poprzez Oddział Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu. Bibliotece nadano także nową nazwę – Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu Oddział w Wałbrzychu Filia w Świdnicy. Po reorganizacji zmienił się także właściciel Domu Nauczyciela, w którym siedzibę ma biblioteka i w związku z tym stała się ona najemcą lokali, za które musi płacić czynsz Starostwu Powiatowemu w Świdnicy.

    Po przejęciu biblioteki przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego we Wrocławiu w roku 1999, sytuacja finansowa pogorszyła się jeszcze bardziej. Placówka przestała otrzymywać jakiekolwiek środki, nawet na wydatki rzeczowe. Z budżetu pokrywano jedynie wynagrodzenie pracowników, czynsz i prenumeratę prasy w bardzo okrojonej liczbie tytułów. I znowu, aby ratować sytuację z dniem 1 marca 1999 roku, po konsultacjach z prawnikami i Miejską Biblioteką Publiczną w Świdnicy, z inicjatywy zaangażowanych w sprawy biblioteki czytelników powołano do życia stowarzyszenie zwykłe, zwane Kołem Przyjaciół Biblioteki, na którego działalność wyraził zgodę starosta powiatu świdnickiego Wojciech Murdzek. Zadaniem Koła stało się między innymi popieranie biblioteki poprzez tworzenie w środowisku pozytywnej atmosfery wokół placówki oraz pozyskiwanie środków na wzbogacanie księgozbioru z zadeklarowanych składek członków Koła. Fakt ten stanowi mimowolną paralelę do realiów z lat 1945-1946, kiedy to również ze składek nauczycieli kupowano potrzebne im książki. Dzięki pozyskiwanym sporadycznie środkom z różnych źródeł między innymi ze Starostwa Powiatowego w Świdnicy, Fundacji imienia Stefana Batorego, a przede wszystkim składkom czytelników, możliwe było zaopatrzenie biblioteki w nowości wydawnicze, w tym czasopisma pedagogiczne.

    1 stycznia 2002 roku biblioteka w Świdnicy stała się filią Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu. Rozpoczął się nowy okres w dziejach placówki. Jako jedna z 27 bibliotek pedagogicznych Dolnego Śląska została ona włączona w tworzenie regionalnego systemu informacji pedagogicznej opierającego się na zintegrowanym programie bibliotecznym Aleph. Dzięki przychylności członków Komisji Oświaty Rady Powiatu oraz Zarządu Starostwa Powiatowego w Świdnicy przyznano placówce dodatkowe pomieszczenie. Została w nim utworzona pracownia internetowa dla czytelników biblioteki.


    Kategoria: Pozostałe

    Tagi: ,

  • Dodaj komentarz

    Dodaj komentarz