Edyta Stein w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Opublikowano: 24 maja 2012, Odsłon: 10 496
  • Papież Jan Paweł II (1920-2005) dnia 1 maja 1987 roku podczas swej wizyty w Republice Federalnej Niemiec ogłosił błogosławioną, czyli beatyfikował, siostrę Teresę Benedyktę od Krzyża (Teresia Benedicta a Cruce), karmelitankę niemiecką narodowości żydowskiej, a w dniu 11 października 1998 roku ogłosił ją świętą czyli kanonizował.

    edyta_stein_001 Urodziła się ona we Wrocławiu 12 października 1891 roku jako Edith Stein w domu przy dzisiejszej ulicy Stanisława Dubois, w dniu żydowskiego święta Jom Kippur w zamożnej, ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej i była najmłodszym, siódmym dzieckiem ZygfrydaAugusty Stein z domu Courant. Miała cztery siostry oraz dwóch braci (według innych źródeł miała aż dziesięcioro rodzeństwa). Jej rodzice prowadzili składnicę handlu drewnem. Edyta już jako nastolatka odeszła od wiary judaistycznej i w wieku 15 lat ostatecznie przestała praktykować obrzędy religijne, a od 20 roku życia uważała się za ateistkę. Po zdaniu w marcu 1911 roku matury rozpoczęła na Uniwersytecie Wrocławskim studia z zakresu filozofii, germanistyki, historii oraz psychologii. Czynnie brała udział w życiu uniwersytetu. Sekundując walce kobiet o równouprawnienie wstąpiła do Pruskiego Związku dla Prawa Głosu Kobiet. Wiosną roku 1913 po czterech semestrach opuściła Wrocław i przeniosła się na uczelnię w Getyndze. Tutaj studiowała i ukończyła ostatecznie filozofię.

    W trakcie pierwszej wojny światowej pracowała ochotniczo w roku 1915 jako pielęgniarka w szpitalu wojskowym na Morawach, zajmując się chorymi na tyfus żołnierzami armii austriackiej.

    Zdobyła następnie w sierpniu roku 1916 stopień naukowy doktora z oceną summa cum laude i krótko pracowała naukowo będąc asystentką znakomitego filozofa niemieckiego Edmunda Husserla  (1859-1938) profesora Uniwersytetu we Fryburgu Bryzgowijskim.

    Wbrew woli rodziny, 1 stycznia 1922 roku przyjęła chrzest w Kościele katolickim, a 2 lutego bierzmowanie. Od roku 1923 aż do roku 1931 pracowała w Spirze (Speyer) jako nauczycielka w żeńskim gimnazjum prowadzonym przez siostry z żeńskiego zgromadzenia zakonnego dominikanek, a następnie w latach 1932-1933 w Münster prowadziła wykłady w katolickim Instytucie Pedagogiki Naukowej (Institut für wissenschaftliche Pädagogik) na temat sytuacji kobiet oraz kształcenia dziewcząt. Jednocześnie prowadziła intensywną działalność naukową oraz przede wszystkim filozoficzną – tłumaczyła i komentowała dzieła świętego Tomasza z Akwinu (1225-1274), wygłaszała wykłady i prelekcje na różnych kongresach oraz zjazdach w Niemczech i poza ich granicami. Filozofia Edyty Stein określana jest zwykle jako „filozofia światła”, gdyż poświęcona jest przede wszystkim człowiekowi jako świadomej, myślącej i wolnej istocie oraz Bogu, i drodze, która do niego prowadzi.

    W 1933 roku po przejęciu władzy przez narodowych socjalistów musiała zrezygnować z pracy. Wstąpiła wtedy 14 lub jak twierdzą inni badacze 18 października 1933 roku do klasztoru karmelitanek w Kolonii i w roku 1938 złożyła śluby wieczyste. Mimo zamknięcia się w murach klasztoru kontemplacyjnego nie przerwała pracy naukowej. To w nim napisała swoje główne dzieło „Byt skończony a byt wieczny”. Opuściła Niemcy 31 grudnia 1938 roku i udała się do klasztoru w Echt w Królestwie Niderlandów. Tutaj podczas drugiej wojny światowej, na terenie okupowanej Holandii pisała „Wiedzę Krzyża” – studium o jej duchowym nauczycielu i przewodniku, świętym Janie od Krzyża (1542-1591). Dzieła tego nie ukończyła przed aresztowaniem jej przez Gestapo (Geheime Staatspolizei – Tajna Policja Państwowa). Ponieważ była Żydówką, hitlerowcy uprowadzili ją z klasztoru i wywieźli do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie najprawdopodobniej 9 sierpnia 1942 roku zginęła w komorze gazowej wraz ze swoją siostrą Różą, która również dokonała konwersji i przeszła na katolicyzm.

    Edyta Stein jest (od 1 października 1999 roku) obok świętej Brygidy Szwedzkiej (1303-1373) oraz świętej Katarzyny ze Sieny (1347-1380) Patronką Europy. Uznanie jej zasług oraz dziedzictwo są żywo dyskutowane w kręgach zarówno chrześcijańskich, jak i żydowskich, dzięki czemu stają się okazją do dialogu międzyreligijnego oraz impulsem do własnych, indywidualnych poszukiwań każdego człowieka.

    Źródła prasowe podają, że dr Edyta Stein w dniu 16 stycznia 1919 roku wygłosiła w Świdnicy odczyt (być może był to wykład poświęcony fenomenologii) w sali budynku przy dzisiejszej ulicy Stefana Żeromskiego 14 gdzie po drugiej wojnie światowej przez kilkadziesiąt lat znajdował się oddział Spółdzielni Pracy „Nowe Życie”.

    We Wrocławiu od roku 1989 działa Towarzystwo imienia Edyty Stein, które prowadzi Dom Edyty Stein przy ulicy Nowowiejskiej 38. 12 grudnia 1990 roku Dom został wpisany do rejestru zabytków. Dwa lata później 10 sierpnia 1992 roku, w 50-tą rocznicę śmierci Edyty Stein, umieszczono na Domu tablicę pamiątkową z napisem w języku polskim, niemieckim i hebrajskim: „Dom Edyty Stein 1910 – 1933”. Leżąca naprzeciwko mała uliczka o nazwie Starcza, wiodąca do neogotyckiego kościoła pod wezwaniem świętego Michała Archanioła straciła swoją nazwę i zyskała nową patronkę w osobie Edyty Stein.

    We Wrocławiu znajdują się jeszcze co najmniej dwie tablice upamiętniające tę niezwykłą kobietę, a 30 września 2008 roku na skwerze na wrocławskim Ołbinie (u zbiegu ulic Bolesława Prusa oraz Kardynała Stefana Wyszyńskiego) uroczyście odsłonięto trzyipółmetrowy Europejski Krzyż Pokoju poświęcony świętej Teresie Benedykcie od KrzyżaEdycie Stein. Rzeźbę wykonał austriacki artysta Helmut Strobl. Pobłogosławił ją metropolita wrocławski arcybiskup Marian Gołębiewski. Pierwszy Europejski Krzyż Pokoju Helmut Strobl wykonał w miejscowości Patsch w Tyrolu. Powstała tam wcześniej kaplica dedykowana świętej Teresie Benedykcie od Krzyża. W zamyśle artysty krzyż przeznaczony do tej kaplicy miał odwiedzić osiem miast związanych z życiem Edyty Stein: Kolonię, Echt, Berlin, Drezno, Wrocław, Oświęcim, Wiedeń i Innsbruck. Podczas wizyty we Wrocławiu rzeźbą zainteresował się prezydent miasta Rafał Dutkiewicz i poprosił austriackiego artystę o wykonanie kopii Europejskiego Krzyża Pokoju dla stolicy Dolnego Śląska. Przedsięwzięcie doszło do skutku dzięki staraniom władz miejskich oraz Towarzystwa imienia Edyty Stein. Wrocławski pomnik kosztował około 130 tysięcy złotych.

    Rzeźba składa się z dwóch połączonych ze sobą części – drewnianej i metalowej. W drewnianej części tkwi 365 gwoździ. Na krzyżu umieszczona jest inskrypcja w języku polskim i hebrajskim: „Ojcze, w ręce Twoje powierzam ducha mojego”.

    W Lublińcu, rodzinnym mieście Augusty Courant - matki Edyty Stein, znajduje się pierwsza w Europie parafia pod wezwaniem świętej Teresy Benedykty od Krzyża. Rok 2008 był w tym mieście rokiem Edyty Stein, a 28 lutego 2009 roku otwarto w dawnej kamienicy Courantów, dziadków Edyty, nowe Muzeum świętej Teresy Benedykty od Krzyża. W Karmelu w Kolonii znajduje sie natomiast archiwum Edyty Stein, zawierające około 25 tysięcy jej rękopisów. W Niemczech działa Towarzystwo imienia Edyty Stein (Edith-Stein-Gesellschaft Deutschland e.V.), a w 1995 roku ustanowiona została również nagroda jej imienia, która przyznawana jest co dwa lata osobom, stowarzyszeniom i instytucjom angażującym się w intensywną działalnością społeczną. W kościele katolickim święta Teresa Benedykta od Krzyża wspominana jest 9 sierpnia.

    Jak widać o Edycie Stein przypominają dziś liczne ulice, szkoły, szpitale i inne instytucje publiczne nazwane jej imieniem, jak również tablice pamiątkowe i pomniki umieszczane w miejscach, gdzie mieszkała i działała lub przebywała.

    Być może, kiedyś i na wymienionym budynku w Świdnicy przy ulicy Stefana Żeromskiego 14 w Świdnicy umieszczona zostanie odpowiednia tablica pamiątkowa informująca o pobycie w naszym mieście Edyty Stein.


    Kategoria: Znani i nieznani Świdniczanie oraz związki wybitnych ze Świdnicą

    Tagi:

  • Dodaj komentarz

    Dodaj komentarz