O niektórych zgonach w Krzyżowej ▪ Edmund Nawrocki

Opublikowano: 24 maja 2012, Odsłon: 3 546
  • W wydanej w 2001 roku broszurce „Kreisau-Krzyżowa”, będącej przewodnikiem przez historię i współczesność miejscowości, opisywany jest też tak zwany „Berghaus” czyli „dom na wzgórzu” jakiś czas temu odnowiony. Przed wojną zaliczany był do terenu wsi Grodziszcze Dolne. Na początku dwudziestego wieku mieszkali w nim starzy krewni i znajomi rodziny właściciela majątku Krzyżowa. Od początku roku 1928 ze względów oszczędnościowych stał się miejscem stałego zamieszkania właścicieli pałacu.

    Według rejestru zgonów kolejnych Urzędów Stanu Cywilnego właściwych dla Krzyżowej, w roku 1902 w „Berghaus” zmarła 9 czerwca prababka Helmutha Jamesa von Moltke - Doris Adolfine Auguste von Moltke z domu Krohn, żona landrata czyli starosty. Miała 89 lat i urodziła się w Rendsburgu na terenie dzisiejszego kraju związkowego Szlezwik-Holsztyn w Republice Federalnej Niemiec. Była córką generała Friedricha von Krohn i jego żony Charlotty z domu Thomsen. Zgon zgłosił syn zmarłej, właściciel dóbr Krzyżowa, generał porucznik hrabia Wilhelm von Moltke (dziadek Helmutha Jamesa von Moltke).

    W wymienionym domu zmarł 30 października 1914 roku generał major Claus-Dietrich von Trotha, od roku 1906 mąż krewnej von Moltków Margarety z domu von Moltke. Mieszkał w Schleinitz koło Miśni w Saksonii i był synem właściciela dóbr rycerskich Ernsta von Trotha i jego żony Elfriedy Rosy z domu von Helldorf. Urodził się 19 marca 1857 roku w Aschersleben, miał 57 lat.

    Również w tym samym domu rozstała się ze światem 22 maja 1922 roku urodzona w Rantzau w powiecie Pinneberg w obecnym kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn 12 lipca 1856 roku Luisa Friedericka Viktoria von Moltke, niezamężna. Przeżyła 66 lat.

    9 stycznia roku 1924, także w „domu na wzgórzu” zmarł chyba rezydent rentier baron Johann Carl Wedemeyer von Sommer, mąż Adelheidy von Grone. Przeżył 80 lat, bo urodził się w Bremie 9 listopada 1843 roku.

    W wymienionym 1924 roku zmarła 30 grudnia, ale nie w „Berghaus”, lecz w pałacu w Krzyżowej, babka Helmutha Jamesa, hrabina Ella Charlotte Emmy von Moltke, z domu hrabina von Bethusy-Huc. Urodziła się w Bąkowie w powiecie Kluczbork 31 sierpnia 1856 roku. Przeżyła 68 lat. Zgon zgłosił jej syn, ordynat hrabia Helmuth von Moltke, wtedy właściciel dóbr.

    11 listopada 1928 roku w Grodziszczu Dolnym zmarła rentierka baronowa Adelheida Wedemeyer von Sommer, z domu von Grone. Urodziła się w Greene powiat Ganersheim koło Brunszwiku 2 czerwca roku 1859, miała więc 69 lat.

    Do dziś zachowały się na obecnie uporządkowanym cmentarzu von Moltków na wzgórzu cmentarnym w Krzyżowej groby Doris Adolfiny Augusty von Moltke z domu Krohn i hrabiny Elli Charlotty Emmy von Moltke, z domu hrabiny von Bethusy-Huc.

    Gdy po raz pierwszy w roku 1967 cmentarz ten zwiedzałem, był w opłakanym stanie. Złodzieje grobowi poodsuwali płyty nagrobków i było widać porozbijane trumny. W stojącej na szczycie wzgórza kaplicy, w której znajdowały się ongiś trumny ze zwłokami marszałka polnego, jego żony i siostry, stało tylko wieko wypalonej trumny, a obok walały się resztki szkieletu. Pod ścianą stał posąg Chrystusa (kopia słynnej rzeźby Duńczyka Bertela Thorvaldsena) z utrąconymi rękami. Dziś posąg ten stoi w niszy apsydy po stronie zewnętrznej kościółka w Krzyżowej. Ręce ma nadal utrącone.

    Pamiętam, że w kaplicy na częściowo porąbanym cokole pomnika Chrystusa ktoś napisał długopisem:”Pomnik socjalistycznej kultury”.


    Kategoria: Okolice

  • Dodaj komentarz

    Dodaj komentarz