Nagrobki pracowników kolei na ewangelickim cmentarzu przy Kościele Pokoju w Świdnicy ▪ Marian Twardowski

Opublikowano: 9 lipca 2020, Odsłon: 1 681

Początek epoki kolei żelaznych przypadł na pierwszą połowę XIX wieku. 27 września 1825 roku pierwszy na świecie pociąg pokonał trasę Stockton-Darlington, w północno-wschodniej Anglii. Dziesięć lat później, 7 grudnia 1835 roku w Królestwie Bawarii pierwsza linia kolejowa dla ruchu pasażerskiego połączyła Norymbergę z Fürth. Trasa liczyła 6 kilometrów. W drugiej połowie XIX wieku zjednoczone Niemcy stały się największą potęgą kolejową w Europie. W 1878 roku łączna długość torów na terenie Cesarstwa wynosiła 31636 kilometrów, a w 1912 roku ponad 52 tysiące kilometrów. Również największym europejskim przedsiębiorstwem kolejowym były Niemieckie Koleje Rzeszy (Deutsche Reichsbahn – DR). Utworzone w 1920 roku (istniały do 1949 roku) z połączenia sieci kolei państwowych pruskich, saksońskich, bawarskich, badeńskich, wirtemberskich, oldenburskich i Meklemburgii-Schwerina.

Swoistą pamiątką nawiązującą do historii kolejnictwa są nagrobki pracowników kolei na zabytkowym, ewangelickim cmentarzu przy Kościele Pokoju w Świdnicy. Na odszukanych i sfotografowanych przeze mnie kamiennych płytach widnieją następujące nazwy stanowisk związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz prowadzeniem pojazdów kolejowych:

Eisenbahn-Inspektor – inspektor kolei
Reichsbahn-Zugführer – kierownik pociągu kolei Rzeszy
Eisenbahn-Unter-Assistent – młodszy asystent kolejowy
Königliche Eisenbahnzugführer – kierownik pociągu kolei królewskich
Eisenbahnsupernumerar – dawna przestarzała nazwa urzędnika kolejowego
Lokomotivführer – maszynista
Eisenbahnoberschaffner – starszy konduktor pociągu
Bahnhofs-Inspektor – inspektor stacji (dworca)

Inskrypcje na poszczególnych nagrobkach w języku niemieckim oraz w wolnym tłumaczeniu na język polski:

1
Ruhestätte des Eisenbahn–Inspektors Gustav Gossow geb. 8.10.1865. gest. 11.12.1924.	Miejsce spoczynku inspektora kolei Gustava Gossowa ur. 8.10.1865. zm. 11.12.1924.
2
Hier ruht in Gott der Reichsbahn – Zugführer i.R. Karl Hoffmann * 17.5.1853 † 25.1.1937	Tu spoczywa w Bogu kierownik pociągu kolei Rzeszy w stanie spoczynku Karl Hoffmann ur. 17.5.1853 zm. 25.1.1937
3
Hier ruht in Gott der Eisenb. Unt. Ass. a.D. Carl Kudell. geb. 3.3.1854 gest. 28.12.1920.	Tu spoczywa w Bogu młodszy asystent kolejowy na emeryturze Carl Kudell. ur. 3.3.1854 zm. 28.12.1920.
4
Hier ruht in Gott mein inniggeliebter Mann der Kgl. Eisenbahnzugführer a.D. Heinrich Linke. * d. 22. Februar 1848, † d. 10. August 1912.	Tu spoczywa w Bogu mój ukochany mąż kierownik pociągu kolei królewskich na emeryturze Heinrich Linke. ur. 22. lutego 1848, zm. 10. sierpnia 1912.
5
Hier ruht unser lieber Sohn und Bruder der Eisenbahnsupernumerar Emil Hanisch. geb. d. 5. Juli 1864 gest. d. 3. April 1886.	Tu spoczywa nasz ukochany syn i brat urzędnik kolejowy Emil Hanisch. ur. 5. lipca 1864 zm. 3. kwietnia 1886.
6
Hier ruht in Gott unser lieber Vater u. Bruder Lokomotivführer i.R. Oskar König * 26.7.1860. † 27.9.1932. ——— Ruhe sanft!	Tu spoczywa w Bogu nasz ukochany ojciec i brat maszynista w stanie spoczynku Oskar König ur. 26.7.1860 zm. 27.9.1932 ——— Spoczywaj w pokoju!
7
Gustav Schulz Eisenbahnoberschaffner a.D. * 13.8.1867. † 8.11.1926. Ruhe sanft!	Gustav Schulz starszy konduktor pociągu na emeryturze ur. 13.8.1867 zm. 8.11.1926 Spoczywaj w pokoju!
8
Frau Bahnhofs Inspectors Pauline Peters geb. Scholz, geb. zu Croischwitz d. 14. Novbr. 1845. gest. zu Breslau d. 1. Juni 1878.	Żona inspektora stacji kolejowej Pauline Peters z domu Scholz, ur. w Kraszowicach 14 listopada 1845 zm. we Wrocławiu 1. czerwca 1878

Na cmentarzu natrafiłem na jeszcze inny interesujący nagrobek – Carla Friedricha Bartscha (1798-1864) oraz jego małżonki Johanny Heleny Bartsch (1804-1868) z domu Scholz. W 1846 roku C.F. Bartsch zbudował na terenie swojego folwarku we wsi Zawiszów (Säbischdorf) cukrownię wraz z bocznicą kolejową o długości1,2 km. Bocznica była połączona z linią kolejową Jaworzyna Śląska–Świdnica, którą oddano do użytku 21 lipca 1844 roku. Obok rozjazdu znajdował się budynek przystanku Zawiszów i posterunek ruchu (Blockstation-Zugfolgestelle) uprawniony do przepuszczania pociągów. Bezmanewrowy wjazd do fabryki był możliwy tylko od strony Świdnicy. Po 1908 roku niewielka stacja i bocznica zostały zlikwidowane. Natomiast cukrownia pracowała do 1913 roku. Jak przebiegała trasa bocznicy kolejowej przedstawia niemiecka mapa topograficzna w skali 1:25000 opublikowana przez Królewski Pruski Urząd Geodezyjny w 1883 roku.

Dworzec kolejowy Świdnica Przedmieście (Schweidnitz Niederstadt) powstał na przełomie 1897 i 1898 roku wraz z uruchomieniem (15 sierpnia 1898 roku) bezpośredniej linii kolejowej ze Świdnicy do Wrocławia przez Sobótkę. Obecny budynek dworca został zbudowany w 1903 roku. Na terenie stacji kolejowej zachował się wizerunek symbolu Królewskich Pruskich Kolei Państwowych (Königlich Preußische Staatseisenbahnen) – uskrzydlone koło parowozu z koroną. Uwieczniony jest na metalowych tabliczkach, które wskazują kierunek ułożenia kabla pod ziemią.