Koniec wojny w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Opublikowano: 16 maja 2012, Odsłon: 3 773
  • W pierwszej dekadzie maja 1945 r. radzieckie siły zbrojne po rozbiciu wojsk berlińskiego zgrupowania i zdobyciu Berlina, przeprowadziły przeciwko pozostałym jeszcze siłom niemieckim, broniącym się w Czechach i na Morawach oraz w południowej Saksonii, tzw. operację praską. Doprowadziła ona do ostatecznego rozgromienia armii hitlerowskiej. Zajęte zostały wówczas przez armie lewego skrzydła 1 Frontu Ukraińskiego ostatnie połacie Dolnego Śląska, wśród nich i Świdnica. Armie te ruszyły do pościgu za wycofującym się w obawie przed okrążeniem nieprzyjacielem 7 maja 1945 r. Wtedy to z rejonu Strzegomia przez Wałbrzych i Mieroszów uderzały oddziały 21 Armii, które wkroczyły i do naszego miasta.

    Po zdobyciu 7 maja Żarowa i Jaworzyny Śląskiej, nazajutrz pierwsze jednostki radzieckie weszły, jak się zdaje przez Stary Jaworów, do Świdnicy. Pod miastem napotkały podobno na pojedyncze gniazda oporu małych oddziałów niemieckich, dowodzonych przez fanatycznych podoficerów i złożonych głównie z nie mających nic do stracenia własowców. Jeden z takich oddziałów miał bronić się u wylotu drogi z miasta na początku wsi Witoszów Dolny. Doszło do wymiany strzałów. Raniony odłamkami pocisku zginął o godzinie 10.30 na przejeździe kolejowym na ul. Komunardów 89-letni staruszek, emerytowany lekarz świdnicki. Pochowano go prowizorycznie w rowie strzeleckim znajdującym się w pobliżu, zapewne w parku przy ul. Sikorskiego.

    Armia Czerwona wkroczyła do Świdnicy w godzinach przedpołudniowych we wtorek 8 maja 1945 r. Naoczny świadek, katolicki proboszcz świdnicki ks. Erich Puzik w swoich wspomnieniach opisał dzień wkroczenia Armii Czerwonej. Z opisu tego wynika, że w nocy z 7 na 8 maja wojsko niemieckie wycofywało się ze Świdnicy. O świcie wysadzono niektóre mosty i magazyn amunicji. Około godziny 5 ostatni pociąg odjechał w kierunku Jedliny Zdroju. Potem wysadzono szyny, zwrotnice i wiadukty kolejowe koło cmentarza przy al. Brzozowej. Około godziny 7.30 widziano na Rynku ostatniego żołnierza niemieckiego. Przed południem na Rynek wjechały czołgi radzieckie. W tym czasie ks. Puzik stał z kilkoma parafianami na placu przed kościołem. Nadeszło dwóch uzbrojonych żołnierzy radzieckich. Pytali, czy są tu żołnierze niemieccy i wkrótce odeszli. Noc spędził ks. Puzik wraz z grupką parafian w krypcie pod głównym ołtarzem. Obawiano się, że pożar jaki wybuchł w winiarni i piwiarni przy ul. Grodzkiej 7, rozprzestrzeni się na miasto. Pożar ten zaprószyli najprawdopodobniej radzieccy żołnierze. W nocy zastrzelono w mieście oficera radzieckiego. Posądzono o to Niemców, ale okazało się, że zastrzelili go koledzy w sprzeczce pijackiej. W budynku dzisiejszej Szkoły Muzycznej przy ul. 8 Maja zakwaterował się radziecki komendant wojenny Świdnicy.

    Miasto liczyło wtedy zaledwie kilkuset mieszkańców, przeważnie starców. Jednak wkrótce po zakończeniu działań wojennych, do Świdnicy zaczęli licznie napływać zbiegli dawni mieszkańcy, wracając najpierw z pobliskich terenów Dolnego Śląska, a później z przygranicznych terenów czeskich i w końcu nawet znad granicy czesko-bawarskiej i znad Łaby. Wędrowali pieszo, wracali na rowerach i zaprzęgami konnymi, jechali też koleją. Przekraczali czeską granicę w okolicach Międzylesia, Kudowy, Głuszycy i Mieroszowa, szli przez most w Zgorzelcu, a nawet wpław przeprawiali się przez Nysę Łużycką.

    W ciągu maja i czerwca Świdnica znów zaludniła się Niemcami, mieszkającymi tu poprzednio oraz tymi, którzy nie docierali do swych poprzednich siedzib, np. do zniszczonego Wrocławia, lecz zatrzymywali się na pewien czas w Świdnicy. Niemcy zajmowali mieszkania dawne lub nowe i na znak poddania się, wywieszali w oknach białe flagi, zrobione z prześcieradeł i obrusów.

    W maju i czerwcu przybyły tu też pierwsze grupy Polaków, zwących się dumnie pionierami.


    Kategoria: Historia Świdnicy 1742-1945

  • Komentarze: 3

    1. Mark Kaiser pisze:
      14 sierpnia 2017, o 12:50

      Moj ojciec, Jerzy Wlodarczyk (1920-2001), byl jednym z tych pierwszych pionierow w Swidnicy. Pamietam kilka historii z tego czasu ktore mi opowiadal. Szkoda ze dzis, w erze szybkiej informacji internetowej, nie mozemy juz odswiezyc tych wspomnien.
      /Mark Kaiser


    2. Andrzej Kasprzak pisze:
      19 września 2018, o 11:47

      Czy ktoś wie jak nazywał się ostatni niemiecki burmistrz Świdnicy?


    3. Patryk pisze:
      19 września 2018, o 20:26

      Ostatnim burmistrzem był Paul Knillmann.


    Dodaj komentarz