Znani i nieznani Świdniczanie oraz związki wybitnych ze Świdnicą

Andrzej Lichomski ▪ Edmund Nawrocki

24 sierpnia 2006 roku zmarł Andrzej Lichomski. Był związany ze Świdnicą poprzez działalność zawodową i społeczną. Urodził się 15 października 1936 roku w Żelechowie na Mazowszu. W roku 1946 wraz z rodzicami przybył do Świdnicy. Ojciec jego, Zygmunt Lichomski pracował w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, gdzie był kierownikiem Wydziału Finansowego. Matka zatrudniona była w Teatrze […]

Anna Świdnicka (1339-1362) – Królowa czeska, cesarzowa niemiecka, cesarzowa rzymska. Pakiet edukacyjny ▪ opracowała: Katarzyna Giedrys-Woźny

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu – Filia w Świdnicy. Świdnica 2014 r. I. Anna Świdnicka Anna świdnicka (1339-1362) – córka Henryka II świdnicko-ziębickiego, siostrzenica Bolka II, księcia świdnicko-jaworskiego, żona Karola IV Luksemburskiego, króla czeskiego i cesarza rzymskiego narodu niemieckiego, matka Wacława IV, króla czeskiego i niemieckiego oraz Elżbiety, żony księcia Austrii Albrechta III Habsburga. Anna […]

August (Augustyn) Gottfried Hoffmann – rzeźbiarz świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

W XVIII wieku działał w Świdnicy August vel Augustyn Gottfried  Hoffmann, rzeźbiarz i stolarz przybyły z Drezna. Urodził się w tym mieście 12 lipca 1697 roku. Jego ojciec Johann Christoph Hoffmann był rzeźbiarzem na dworze elektora saskiego. We wrześniu roku 1728 A.G. Hoffmann ożenił się w Świdnicy z Anną Barbarą Martin najstarszą córką świdnickiego rzeźbiarza […]

Baron Walther von Lüttwitz (1859-1942) ▪ Piotr Zagała

W marcu 1920 roku podjęta została przez siły niemieckiej prawicy próba przejęcia władzy. Organizatorzy zamachu na młodą Republikę Weimarską, Wolfgang Kapp i generał Walther von Lüttwitz, liczyli na łatwe zwycięstwo odniesione w sojuszu ze wszystkimi wrogami republiki. W nocy z 12 na 13 marca 1920 roku, stacjonująca w Döberitz w pobliżu Spandau 2 brygada morska, […]

Bodo Zimmermann – artysta ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Znany grafik i malarz Bodo Zimmermann związany z wrocławskim środowiskiem artystycznym urodził się 29 maja 1902 roku w rodzinie nauczyciela w Wieleniu nad Notecią (dziś województwo wielkopolskie). Wkrótce potem jego ojciec został powiatowym inspektorem szkolnym w Świdnicy. Tutaj przyszły artysta w okresie 1907-1918 spędził dzieciństwo i część młodości. Uczył się w szkole kadetów w Legnickim […]

Bodo Zimmermann – mistrz drzeworytu ▪ Krzysztof Królik

Urodzony 29 maja 1902 roku w Wieleniu Bodo Zimmermann, był przez kilkanaście lat związany ze Świdnicą. Tutaj mieszkał z rodziną, tutaj też rozpoczął swoją działalność artystyczną. Nawiązał współpracę z wydawnictwem L. Heege. Specjalizował się w rysunku i drzeworycie. Szczególnie w tej ostatniej sztuce graficznej doszedł do mistrzostwa. Jego prace sygnowane „BOZI” zyskały uznanie w kraju […]

Carl Gotthard Langhans (1732-1808) – architekt związany ze Świdnicą ▪ Piotr Zagała

Carl Gotthard Langhans jest umieszczany w gronie tych dawnych twórców śląskich, których dzieła po części zachowały się do dziś i swoimi pracami dobitnie udowadnia wybitny talent twórcy doby wczesnego klasycyzmu. C.G. Langhans, zwany również Langhansem Starszym – jako że po nim działał jego syn Carl Ferdinand Langhans (1782-1869), też architekt, tworzący w duchu klasycyzmu – […]

Carl Gottlieb Suarez – kodyfikator pruskiego prawa urodzony w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Do 1945 roku na północnej ścianie świdnickiego ratusza znajdowała się tablica upamiętniająca Carla Gottlieba Suareza (Svareza). Był on synem świdnickiego adwokata, później i radcy miejskiego Gottfrieda Suareza i Doroty Gerhard córki pastora w Ciepłowodach. Carl Gottlieb urodził się 27 lutego 1746 roku w Świdnicy, przy dzisiejszej ulicy Jagiellońskiej, w nieistniejącym dziś budynku stojącym w ogrodzie […]

Cesarz i kanclerz w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

8 września 1906 roku przy drodze ze Świdnicy do Jaworzyny Śląskiej, w Starym Jaworowie, gdzie obecnie znajduje się żwirownia i wysypisko śmieci, uroczyście odsłonięto pomnik upamiętniający obóz wojskowy, który założyć kazał pruski król Fryderyk II. Obóz ten istniał od 20 sierpnia do 25 września 1761 roku, w czasie tak zwanej wojny siedmioletniej toczonej o posiadanie […]

Dostojnik Polski w Świdnicy w 1682 roku ▪ Edmund Nawrocki

11 września 1682 roku z Cieplic do Świdnicy przybył na nocleg kanclerz wielki koronny Jan Wielopolski, który wracał do Polski. Podróżował wraz z żoną, którą była Maria de la Grange d’Arquien – siostra królowej Marysieńki Sobieskiej. Towarzyszył mu dwór złożony z 100 osób oraz 80 koni. Władze austriackie nakazały radzie miasta Świdnicy godne przyjęcie tak […]

Edyta Stein w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Papież Jan Paweł II (1920-2005) dnia 1 maja 1987 roku podczas swej wizyty w Republice Federalnej Niemiec ogłosił błogosławioną, czyli beatyfikował, siostrę Teresę Benedyktę od Krzyża (Teresia Benedicta a Cruce), karmelitankę niemiecką narodowości żydowskiej, a w dniu 11 października 1998 roku ogłosił ją świętą czyli kanonizował. Urodziła się ona we Wrocławiu 12 października 1891 roku […]

Eugeniusz Kur (1910-1975) ▪ Wiesław J. Raszkiewicz

Urodził się w Jadowie w pow. wołomińskim, a wychowywał w pobliskim Wyszkowie nad Bugiem. W jego rodzinie już wówczas doceniano ważność kształcenia dzieci, toteż uzyskał wykształcenie średnie. Służbę wojskową odbył w latach 1929-1931 w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie. Do wojska zgłosił się na ochotnika. Wybrał lotnictwo, gdzie zdobył doskonałe kwalifikacje techniczne jako mechanik lotniczy. […]

Ferdinand Friedensburg – polityk urodzony w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

17 listopada 1886 roku w Świdnicy urodził się Ferdinand Friedensburg. Jego ojciec profesor doktor Ferdinand Friedensburg (1858-1930) z zawodu był prawnikiem, ale z zamiłowania wybitnym numizmatykiem o olbrzymim dorobku i wielkich zasługach. Matką była Klara z domu Severin. Małego Ferdinanda ochrzczono w tutejszym Kościele Pokoju. Jako dziecko w naszym mieście przebywał tylko półtora roku. Potem […]

Franciszek Jarzyna (1911-1999) ▪ na podstawie życiorysu z archiwum rodzinnego opracowała: Anna Bielawska

Urodził się 15 stycznia 1911 roku w Rzeszowie, jako syn nauczyciela historii tamtejszego gimnazjum. W roku 1919 jego rodzice przenieśli się do Warszawy, gdzie w 1928 roku zdał maturę w Liceum imienia Stanisława Staszica i rozpoczął studia na wydziale filologii polskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończył je we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza, specjalizując się u […]

Friedrich Julius Schmidt – historyk świdnicki ▪ Horst Adler (z języka niemieckiego przełożył i uzupełnił: Edmund Nawrocki)

Prawie sto dwadzieścia lat temu, 20 września 1892 roku zmarł w wieku 77 lat w Świdnicy były prorektor (w dzisiejszym pojęciu wicedyrektor) gimnazjum profesor doktor Friedrich Julius Schmidt, którego uważać można za twórcę świdnickiej historii regionalnej. Jego dwutomowa historia miasta Świdnicy „Geschichte der Stadt Schweidnitz” ukazała się w roku 1846 (I tom – 417 stron) […]

Generał Wiktor Dubynin (1943-1992) ▪ Piotr Zagała

W 1991 roku ostatnie oddziały Armii Radzieckiej opuściły Świdnicę. Z Wałbrzycha i Kłodzka Rosjanie wyjechali już tak dawno, że tylko nieliczni mieszkańcy wiedzą, kiedy to było. Nie do wiary, ale Armia Sowiecka zniknęła z tych miast już w 1948 roku. Świdnica nie miała takiego szczęścia. Umiejscowiony tu w 1945 roku garnizon był sukcesywnie wzmacniany, a […]

Generał ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Od lutego 1938 roku w Świdnicy, przy dzisiejszej ulicy Tadeusza Kościuszki 26 mieszkał generał major Hans-Jürgen von Arnim, komendant świdnickiego garnizonu. Pochodził ze starej, pruskiej rodziny szlacheckiej o silnych tradycjach wojskowych. Jego ojcem był generał Hans von Arnim (1861-1931), a matką Martha Honrichs (1865-1953). Hans-Jürgen Theodor von Arnim przyszedł na świat 4 kwietnia 1889 roku […]

Göring w Świdnicy ▪ Piotr Zagała

Komórka partii narodowosocjalistycznej (NSDAP) powstała w Świdnicy już w marcu 1925 roku, będąc jedną z pierwszych na Śląsku. Miejscowi naziści byli bardzo aktywni i mobilni. Dla pozyskania nowych członków i rozszerzenia swych wpływów wśród tutejszego elektoratu, organizowali liczne wiece i imprezy propagandowe, w których brali udział czołowi działacze ruchu hitlerowskiego. W pierwszej połowie 1929 roku […]

Gottfried Balthaser Scharff – bibliofil, publicysta i wydawca świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

Gottfried Balthasar Scharff urodził się w szlacheckiej, austriackiej rodzinie legnickiego ławnika w Legnicy 19 marca 1676 roku. Wcześnie osierocony przez ojca, po przygotowaniu przez naukę w domu, uczęszczał do szkoły miejskiej w swoim mieście rodzinnym, a potem żyjąc w skromnych warunkach, uczył się w gimnazjum świętej Elżbiety we Wrocławiu – wówczas najsłynniejszej szkole luterańskiej w […]

Hans Pfeiffer – pisarz urodzony w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

W Świdnicy, 22 lutego 1925 roku jako syn mistrza tkackiego urodził się Hans Heinrich Pfeiffer. Po ukończeniu czterech klas szkoły podstawowej, przez osiem lat uczył się w miejscowej ogólnokształcącej szkole średniej, Oberrealschule. Tu na wiosnę roku 1943 zdał egzamin dojrzałości i wkrótce potem powołano go do wojska. W kwietniu 1945 roku dostał się do niewoli […]

Heinrich Schubert – autor historii Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Na wschód od świdnickiego Kościoła Pokoju znajduje się jego nagrobek z piaskowca, przy porządkowaniu cmentarza nieco przesunięty w stosunku do miejsca pochówku. Kiedyś był przewrócony i leżał w trawie. Heinrich Schubert urodził się w Wińsku powiat Wołów 6 listopada 1839 roku i tu spędził dzieciństwo i młodość. Jego ojciec Karl był szewcem, matką była Dorothea […]

Hitler w Świdnicy ▪ Horst Adler (z języka niemieckiego przełożył i uzupełnił: Edmund Nawrocki)

Ruch narodowosocjalistyczny dotarł do Świdnicy stosunkowo wcześnie, bo już w 1925 roku powstała tutaj komórka partii hitlerowskiej. Hitlerowski wielkorządca tak zwanego Generalnego Gubernatorstwa, zbrodniarz wojenny Hans Frank (1900-1946), jeszcze na krótko przed wykonaniem na nim po procesie norymberskim wyroku śmierci, wspominał swoje spotkanie z prezesem sądu w Świdnicy von Loefenem. Zetknął się z nim na […]

Hrabia Moritz Karl Wilhelm Anton von Strachwitz ▪ Edmund Nawrocki

Urodził się 13 marca 1822 roku w pałacu w Stoszowicach położonych około 5 kilometrów na północny zachód od Ząbkowic Śląskich. Pochodził ze starej, śląskiej rodziny szlacheckiej. Do szkoły średniej uczęszczał początkowo w Kłodzku. Po czterech latach nauki przeniósł się wiosną roku 1838 do gimnazjum w Świdnicy. Mieściło się ono w stojącym do dziś, odremontowanym budynku […]

Hydroterapeuci ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

W XVIII wieku Świdnica była ośrodkiem propagującym wodolecznictwo czyli hydroterapię. Leczenie to zalecali świdniccy lekarze z rodziny Hahnów. Mieli oni na świdnickim Rynku zachowaną do dziś kamienicę numer 27, na której fasadzie znajduje sie dwudziestowieczny kartusz herbowy. Kogut z herbu nawiązuje do nazwiska posesorów budynku („der Hahn” to po niemiecku kogut). Mieszczańska rodzina Hahnów przez […]

Inżynier Antoni Baran ▪ Edmund Nawrocki

19 września 2001 roku, po długotrwałej chorobie zmarł szeroko znany w Świdnicy brat świętej pamięci księdza prałata Dionizego Barana, Antoni Baran. Był inżynierem budowlanym, nie tolerującym żadnego brakoróbstwa, na wskroś uczciwym. Nie dorobił się majątku i do końca życia mieszkał w spółdzielczym mieszkaniu w bloku. Bezinteresownie pomagał różnym proboszczom remontującym kościoły, kaplice, plebanie i inne […]

Jerzy Rosołowicz, malarz i rzeźbiarz ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

W latach 1946-1948 w Świdnicy przy ulicy Willowej 55 mieszkał Jerzy Rosołowicz. Uczęszczał do świdnickiego Liceum Pedagogicznego przy ulicy  Kościelnej 32 (podczas wojny skończył dwuletnią Szkołę Handlową oraz pierwszą klasę szkoły średniej) i tutaj 4 czerwca 1948 roku zdał egzamin dojrzałości. Potem studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. W 1953 roku otrzymał […]

Johann Gottlieb Milich – bibliofil świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

W Świdnicy 7 września 1678 roku w rodzinie ewangelickiej urodził się Johann Gottlieb Milich. Jego ojciec, prawnik, sędzia w sądzie księstw świdnickiego i jaworskiego, radca cesarski Gottlieb Milich był zbieraczem książek i różnych przedmiotów zabytkowych i osobliwych. Rodzina mieszkała przy dzisiejszej ulicy Grodzkiej w domu pod numerem 5 (dziś numer 7), z którego zachował się […]

Józef Alojzy Gawrych ps. "Hawrych", "Laudański" (1891-1955) ▪ Piotr Zagała

Bardzo trudno jest znaleźć w dziejach dwudziestowiecznej Świdnicy – pominąwszy oczywiście okres po 1945 roku – kogoś, kto był zdeklarowanym Polakiem i jednocześnie odegrał jakąś znaczącą rolę w historii naszego miasta. Postacią taką był bez wątpienia bohater niniejszego biogramu. Urodził się w Tarnówku (Wielkopolska) w rodzinie ziemiańskiej, która miała majątek w Poznańskiem. W okresie 1909-1912 […]

Józef Rzekiecki ▪ Edmund Nawrocki

Urodził się 6 marca 1931 roku w Rozdrażewie w powiecie krotoszyńskim. Jego przodkowie, osiedli od wieków w tej wsi, byli „wielkimi wolnymi chłopami”. Do wybuchu drugiej wojny światowej zdążył ukończyć pierwszą klasę miejscowej szkoły powszechnej. 22 sierpnia 1940 roku Niemcy wywłaszczyli rodzinę z gospodarstwa rolnego. W trudnych warunkach materialnych przebywał u krewnych w okolicy. Po […]

Konstanty Zając ▪ Edmund Nawrocki

Na 9 dni przed ukończeniem 75 roku życia, 9 lutego 2003 roku zmarł w Świdnicy nauczyciel Konstanty Zając. Urodził się 18 lutego 1928 roku w Jodłowniku w powiecie Limanowa w rodzinie rolnika i w tej wsi uczęszczał do szkoły powszechnej. Po wyzwoleniu uczył się w gimnazjum i liceum w Limanowej, gdzie w roku 1949 złożył […]

Ksiądz Helowicz, proboszcz świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

Ksiądz magister teologii Stefan Helowicz urodził się 14 kwietnia 1914 roku w Białymborze powiat Mielec. Ukończył seminarium duchowne we Lwowie i 20 czerwca 1937 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Był potem wikariuszem w parafiach Żółkiew (1937-1939), Otynia (1939-1941) i Stanisławów. We wrześniu roku 1945 przybył na Ziemie Zachodnie. Pracował jako wikariusz w parafii katedralnej w Gorzowie […]

Ksiądz prałat Baran, proboszcz świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

Ksiądz Dionizy Baran urodził się 4 października 1913 roku w Sieniawie nad Sanem. Po nauce w gimnazjum w Jarosławiu, Leżajsku i we Lwowie, w roku 1934 zdał egzamin dojrzałości i odbył służbę wojskową w szkole podchorążych. Studiował w seminarium duchownym w Łucku, gdzie 11 czerwca (według innych źródeł – 15 października) 1939 roku przyjął święcenia […]

Ksiądz prałat Stanisław Marchewka, proboszcz świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

Ksiądz Stanisław Marchewka urodził się 27 kwietnia 1883 roku we wsi Koziegłówki powiat Myszków na terenie obecnego województwa śląskiego jako syn Michała i Marcjanny z domu Olesiak. 22 listopada 1908 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Przed drugą wojną światową był proboszczem w Jędrzejowie w województwie kieleckim. Już podczas pierwszej wojny światowej został aresztowany przez Niemców i […]

Ksiądz Roman Reisse (1893-1945) ▪ Krzysztof Królik

Ksiądz doktor Roman Reisse to postać wybitnego duchownego, który zasługuje na szerszą popularyzację, szczególnie wśród mieszkańców ziemi świdnickiej. Urodził się 23 czerwca 1893 roku w Świdnicy jako syn mistrza malarskiego Roberta Reisse i jego żony Teresy z domu Gritscher. Jego ojciec był uzdolnionym fachowcem, natomiast matka głęboko wierzącą katoliczką, oddaną w niesieniu pomocy biednym. Zastępowała […]

Lebrecht – malarz urodzony w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

W zbiorach świdnickiego Muzeum Dawnego Kupiectwa znajduje się obraz nabyty przez tę placówkę około 1995 roku przedstawiający konie na brzegu morza i trzymającego je mężczyznę. Namalował go urodzony 7 marca 1875 roku w Świdnicy Georg Lebrecht, dosyć słynny ongiś malarz niemiecki. W naszym mieście uczęszczał on również do gimnazjum. Potem uczył się jeszcze księgarstwa, ale […]

Lichey – pacyfista ze Świdnicy ▪ Horst Adler, Edmund Nawrocki

Kapitan w stanie spoczynku Georg Lichey, celowo wymieniający przy swoim nazwisku stopień wojskowy, był w Świdnicy w czasach Republiki Weimarskiej bardzo znaną i kontrowersyjną osobistością. Urodził się 16 grudnia 1886 roku w Gdańsku. Pochodził z rodziny zasiedziałej w okolicy Świdnicy co najmniej od XVIII wieku. Tak jak i jego ojciec, uczęszczał do świdnickiego gimnazjum i […]

Maria Kunic – astronom ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Maria Kunic vel Cunitia alias Kunicia etiam Cunitz et Kunitz była najstarszą córką świdnickiego lekarza miejskiego, doktora Heinricha Kunica vel Cunitiusa, urodzonego w roku 1580 w Legnicy, który studiował na uniwersytetach we Frankfurcie nad Odrą i w Rostoku filozofię i medycynę. Pod koniec XVI wieku wraz ze słynnym astronomem duńskim Tycho Brahe (1546-1601) przeprowadzał obserwacje […]

Maria Kunic (1604?-1664) – Astronom ze Świdnicy. Pakiet edukacyjny ▪ opracowała: Ewa Markuszewska

Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu – Filia w Świdnicy. Świdnica 2014 r. Maria Kunic (1604?-1664) Maria Kunic według jednych źródeł urodziła się 29 maja 1604 roku w Wołowie, a według innych 29 maja 1610 roku w Świdnicy. Była córką Marii Schultz i doktora medycyny oraz filozofii Henryka Kunitza (Cunitiusa), który był legniczaninem. Studiował we Wrocławiu, […]

Max Heinzel (1833-1898) – poeta dolnośląskiego dialektu ▪ Piotr Zagała

W 2008 roku minęła sto dziesiąta rocznica śmierci lokalnego twórcy Maxa Heinzla, którego losy mocno splotły się z Ziemią Świdnicką. Ten znany i popularny niegdyś poeta, felietonista, krytyk sztuki, tłumacz i humorysta po drugiej wojnie światowej został prawie całkowicie zapomniany. Dziś znany jest tylko badaczom literatury specjalizującym się w zakresie historii Śląska i nielicznej grupie […]

Minister finansów urodzony w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

27 lutego 1911 roku w Świdnicy urodził się Heinz Emil Georg Fritz Starke. Matką Heinza była Emilia Concordia Margareta z domu Dorn. Jego ojciec, Fritz Adolf Starke był właścicielem firmy z branży tekstylnej „F. Sölter & Starke”, która znajdowała się w nieistniejącym już obecnie budynku przy rogu dzisiejszych ulic: Marii Konopnickiej i Grodzkiej. Był tam […]

Muzyk świdnicki Fritz Drohla ▪ Wolfgang J. Brylla

Szczególnie w latach sześćdziesiątych XX wieku w Świdnicy barwną postacią był Józef Brylla, organista kościoła Pokoju. W lecie często dyżurował na okalającym kościół cmentarzu i wprowadzał do kościoła liczne wycieczki chcące zwiedzić „drewniany kościół zbudowany bez użycia nawet jednego gwoździa” jak to pisano w ówczesnych przewodnikach turystycznych. Bryllę odwiedzali świdniccy poeci, jak Mieczysław Jasek i […]

Muzyk świdnicki Józef Brylla ▪ Edmund Nawrocki

Szczególnie w latach sześćdziesiątych XX wieku w Świdnicy barwną postacią był Józef Brylla, organista kościoła Pokoju. W lecie często dyżurował na okalającym kościół cmentarzu i wprowadzał do kościoła liczne wycieczki chcące zwiedzić „drewniany kościół zbudowany bez użycia nawet jednego gwoździa” jak to pisano w ówczesnych przewodnikach turystycznych. Bryllę odwiedzali świdniccy poeci, jak Mieczysław Jasek i […]

Odszedł Andrzej Scheer ▪ Edmund Nawrocki

Na dwanaście dni przed rozpoczęciem już czterdziestego siódmego spotkania członków „Bractwa Krzyżowców”, czyli „Ogólnopolskiego Klubu Badaczy i Miłośników Krzyży Pokutnych i Rzeźb Przydrożnych”, w nocy z 15. na 16. maja 2010 roku, w wieku 61 lat zmarł nagle Andrzej Scheer, zasłużony i znakomity świdnicki działacz w dziedzinie kultury. Od roku 1964 zajmował się rozpoznawaniem, inwentaryzowaniem, […]

Oskar Woite – artysta malarz związany ze Świdnicą ▪ Edmund Nawrocki

Na cmentarzu ewangelickim przy świdnickim Kościele Pokoju zachował się nagrobek malarza Oskara Woite. Urodził się on w roku 1854 w Obornikach Śląskich. Uczęszczał do gimnazjum świętej Marii Magdaleny we Wrocławiu, a potem studiował w berlińskiej akademii sztuk pięknych pod kierunkiem profesora malarstwa Juliusa Schradera. W latach 1885-1892 kierował szkołą sztuk i rzemiosł w Królewcu, potem […]

Pankratius Geier Vulturinus ▪ Andrzej Dobkiewicz

Pankracy Geier renesansowy poeta i teolog, chociaż bezpośrednio nie był związany ze Świdnicą, zasługuje na naszą uwagę, jako autor jednego z najstarszych znanych nam utworów poetyckich, w którym znajduje się wzmianka o naszym mieście, a którego fragment zamieszczam poniżej: „Wielkim się w siłę wojenną dzik pokazuje świdnicki, Gdy most zwodzony opada i wierny mieszczanin otwiera […]

Piotr Studnicki ▪ Elżbieta Sasnal-Studnicka

Piotr Studnicki urodził się 12 października 1995 roku w Świdnicy. Do jego największych zainteresowań należy: malarstwo, twórczość literacka oraz informatyka. W dorobku pisarskim posiada wiersze, powieść współczesną dla dzieci i młodzieży pt. „Rafał i Mateusz” oraz „Legendy o Świdnicy”. Do największych osiągnięć literackich należą: – Wyróżnienie w XXII Ogólnopolskim Konkursie Literackiej Twórczości Dzieci i Młodzieży […]

Polak a świdnickie więzienie ▪ Edmund Nawrocki

Projektantem gmachu świdnickiego więzienia, a między innymi także i wspaniałego gmachu Teatru Wielkiego we Lwowie, był Polak, architekt Zygmunt Gorgolewski. Urodził się w Solcu w powiecie bydgoskim (obecnie Solec Kujawski) 14 lutego 1845 roku. W latach 1866-1871 studiował na Akademii Budownictwa w Berlinie, gdzie potem był wykładowcą. Projektował szereg budowli, między innymi pałace królewskie. Od […]

Prace artysty rzeźbiarza Hermanna Duboisa w architekturze Świdnicy ▪ Marian Twardowski

Podczas poszukiwań z aparatem fotograficznym ciekawych ujęć obrazujących małą architekturę Świdnicy, moją uwagę przykuły rzeźby widniejące na niektórych elewacjach budynków dawnego Osiedla Witoszowskiego (Bögendorfer Siedlung), które powstało w latach 20. XX wieku na południowo-zachodnim obrzeżu miasta. W publikacji Dzieje Świdnicy w datach wydanej w 2009 roku staraniem Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy wspomniano, że pierwsze […]

Przyjaciel Karola Marksa świdniczaninem ▪ Edmund Nawrocki

Jeżeli pod pojęciem świdniczanin rozumieć będziemy osoby, które nie tylko urodziły się w Świdnicy, ale również i te, które w naszym mieście przez dłuższy czas przebywały uczęszczając na przykład do świdnickich szkół, to świdniczaninem jest również i Friedrich Wilhelm Wolff. Jemu to Karol Marks (1818-1883) w pierwszym tomie słynnego „Kapitału” dedykował następujące, drukowane we wszystkich […]

Richard Wolf – powieściopisarz związany ze Świdnicą ▪ Edmund Nawrocki

Richard Wolf urodził się 19 lipca 1900 roku w Lądku Zdroju (wówczas Bad Landeck). Podczas pierwszej wojny światowej był uczniem świdnickiej preparandy, to jest szkoły przygotowującej do nauki w seminarium nauczycielskim, która mieściła się na rogu dzisiejszej ulicy Wałbrzyskiej i ulicy Armii Krajowej. W Świdnicy mieszkał na stancji. Wspomnienia z pobytu w naszym mieście zawarł […]

Richthofen – mity i legendy ▪ Edmund Nawrocki

Przed pierwszą wojną światową, w Świdnicy przy dzisiejszej ulicy generała Władysława Sikorskiego 19, w willi rodziców mieszkał baron Manfred von Richthofen, który poległ 21 kwietnia 1918 roku. Wykreowany został na bohatera wojennego Niemiec ponieważ jako lotnik w walkach powietrznych zestrzelił aż 80 samolotów alianckich, co wtedy było absolutnym rekordem. Toteż już w początkach rządów kanclerza […]

Roman Łysakowski (1899-1992) – artysta malarz świdnicki ▪ Edmund Nawrocki

Ojciec jego był prawnikiem, matka – Ormianką, a dziadek właścicielem ziemskim. Urodził się 8 sierpnia 1899 roku we Lwowie. Ukończył czwarte gimnazjum lwowskie, do którego uczęszczał wtedy też znany później pisarz Jan Parandowski. W 1917 roku złożył egzamin dojrzałości i rozpoczął służbę wojskową w armii austro-węgierskiej. Od 1919 roku służył w Wojsku Polskim i uczestniczył […]

Rudolph Schirmer – świdnicki rzeźbiarz ▪ Marian Twardowski

Kilka miesięcy po ogłoszeniu Świdnicy miastem otwartym, 1 maja 1867 roku rozpoczęto niszczenie dzieł fortecznych krępujących przestrzenny rozwój miasta. Na zniwelowanych terenach zewnętrznego pierścienia umocnień powstały rozległe, niezwykle malownicze założenia parkowe. Szczególną urodą wyróżniała się promenada położona na terenie dawnej Fleszy Jawornickiej i Hangaru Jawornickiego – obecnie Park imienia generała Władysława Sikorskiego. Ozdobą promenady był […]

Siegismund Asch – lekarz ze Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

W 1825 roku, w żydowskiej rodzinie urodził się w naszym mieście Siegismund (czyli Zygmunt) Asch. Jego rodzice mieszkali w Świdnicy, tu urodziła się jego matka Julia Beate de domo Prinz. Ojciec Siegismunda, Joseph Asch – syn drukarza, pochodził z Gliwic i miał własny sklep z fajansem i antykami. Byli to skromni ludzie, zbyt biedni, by […]

Stanisław Kownacki ▪ Edmund Nawrocki

Na dawnych wschodnich rubieżach Rzeczpospolitej, na terenie obecnej Ukrainy a wówczas Związku Sowieckiego, w obwodzie żytomierskim, we wsi Koszelówka urodził się 1 października 1926 roku Stanisław Kownacki. Wywodził się z drobnej szlachty polskiej herbu Suche Komnaty, osiadłej przed wiekami w dawnym województwie kijowskim. Za czasów prześladowań stalinowskich, w latach trzydziestych XX wieku, „kułacka” rodzina Kownackich […]

Świdnicki złotousty – Benjamin Schmolck ▪ Wolfgang J. Brylla

Gdy w 1992 roku przemianowywano niektóre ulice w Świdnicy, wydawało się oczywistym, iż patronem jednej z nich zostanie jeden ze sławniejszych świdniczan – Benjamin Schmolck (W źródłach nazwisko to często występuje też w formie Schmolcke) – ksiądz, poeta, którego pieśni znane były już następnego dnia po powstaniu. Jego popularność nie miała wymiaru lokalnego, lecz przeciwnie, […]

Świdniczanin w 29. maratonie Hasco-Lek we Wrocławiu ▪ Kazimierz Nosal

Dla mnie 29. Wrocław Maraton Hasco-Lek rozpoczął się już 1 lipca 2011 r., chociaż rozegrany został dopiero 11 września. 1 lipca to początek mojego urlopu i rozpoczęcie specjalnych przygotowań do tego biegu. Decyzje o tym, że będę startował podjąłem w czerwcu nikomu nic nie mówiąc. W pięknych lasach moich rodzinnych stron (Wielkopolska) trenowałem, biegając codziennie […]

Thiessen – naukowiec urodzony w Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

Peter Adolf Thiessen urodził się jako syn dyrektora mleczarni 6 kwietnia 1899 roku w Świdnicy. Uczęszczał tu do humanistycznego gimnazjum, a później do gimnazjum realnego w Dzierżoniowie. Od roku 1919 studiował chemię na uniwersytetach we Wrocławiu, Fryburgu Bryzgowijskim, Greifswaldzie i Getyndze by w roku 1923 uzyskać doktorat na tej ostatniej uczelni u profesora chemii nieorganicznej […]

Walenty Trotzendorf – pedagog związany ze Świdnicą ▪ Edmund Nawrocki

26 maja 1995 roku z inicjatywy Niemieckiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, władz miasta oraz Towarzystwa Miłośników Ziemi Złotoryjskiej odsłonięto w Złotoryi na placu Niepodległości pomnik (wykonany na wzór wcześniejszego, który stał w mieście dokładnie w tym samym miejscu w latach 1908-1952) wybitnego pedagoga śląskiego i teologa protestanckiego Walentego Trozendorfa vel Trotzendorfa. Urodził się on jako Valentin Friedland […]

Wawrzyniec Korwin – humanista ▪ Edmund Nawrocki

Właściwie nazywał się Wawrzyniec Rabe chociaż częściej występuje w materiałach źródłowych jako Laurentius Corvinus vel Laurentius Rabe. Urodził się w Środzie Śląskiej w rodzinie mieszczańskiej około 1465 roku i tu skończył szkołę parafialną. W 1484 roku rozpoczął studia na wydziale nauk wyzwolonych Akademii Krakowskiej, dzisiejszym Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie spotkał się z niemieckim humanistą Konradem Celtisem […]

Wilhelm Schirrmann – nauczyciel gimnastyki i autor historii Świdnicy ▪ Edmund Nawrocki

18 lipca 1869 roku w Świdnicy urodził się Wilhelm Schirrmann, którego ojcem był nauczyciel miejscowego gimnazjum Johannes Schirrmann, a matką – Auguste z domu Richter. Ojciec był botanikiem, znawcą flory śląskiej. Brak wiadomości o latach szkolnych Wilhelma. Prawdopodobnie uczęszczał do seminarium nauczycielskiego we Wrocławiu i tamże na jakiś kurs wychowania fizycznego. W październiku roku 1894 […]

Witraże Maxa Friesego w gmachu dawnej Izby Przemysłowo-Handlowej w Świdnicy. Obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia imienia Ludomira Różyckiego ▪ Marian Twardowski

Budynek przy alei Niepodległości 11 został wzniesiony w latach 1927-1929 dla potrzeb Izby Przemysłu i Handlu (Industrie – und Handelskammer), którą w Świdnicy powołano do życia na mocy królewskiego dekretu z 16 marca 1849 roku. Okazały gmach powstał według projektu architekta z Hamburga Emila Simona (1889-1955). Jednak jego koncepcja nie została całkowicie zaakceptowana w Świdnicy. […]

Wojciech Cybulski – więzień twierdzy świdnickiej ▪ Edmund Nawrocki

Pobyt w twierdzy świdnickiej słynnego poznańskiego lekarza i działacza społecznego Karola Marcinkowskiego upamiętnia w naszym mieście ulica jego imienia. O drugim wielkim Polaku, Wojciechu Cybulskim obecnie w Świdnicy wcale się nie wspomina. Wojciech Cybulski urodził się 10 kwietnia 1808 roku we wsi Konin w powiecie Buk, niedaleko miasteczka Lwówka w Wielkopolsce (nie mylić z Lwówkiem […]

Wspomnienie o Cecylii Chlebickiej (1928-2008) ▪ J.K.

18 lutego 2008 roku w Świdnicy zmarła Cecylia Chlebicka (z domu Moczek). Świadoma ciężkiej, nieuleczalnej choroby, nie traciła równowagi oraz pogody ducha, cierpliwie i spokojnie zmagała się z cierpieniem do końca. Urodziła się 1 grudnia 1928 roku w Bytomiu, w polskiej rodzinie o tradycjach patriotycznych oraz kultywującej wartości regionalne. Ojciec jej był uczestnikiem powstań śląskich. […]

Wspomnienie o Mieczysławie Wiktorze ▪ Lucjan Momot

Przez długie lata „znaliśmy się” jednostronnie: On opisywał moje EKG. W tym też czasie docierały do mnie wieści o Nim: „To dobry lekarz. Jak się uprze, to i z grobu człowieka wyciągnie!”. Poznaliśmy się osobiście, gdy zły los zapędził mnie do szpitala; całe szczęście, że pod jego skrzydła. Po powrocie z sanatorium Związku Nauczycielstwa Polskiego […]

Wspomnienie o Tadeuszu Harańczyku ▪ Lucjan Momot

Poznaliśmy się w Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP) i przez długi czas szliśmy razem pod sztandarem świdnickiego ZNP. Rozdzieliła nas gorąca jesień 1980 roku. Tadeusz został w ZNP, ja zacząłem tworzyć związki nowe – w tym nauczycielski NSZZ „Solidarność”. On był wierny ZNP, a ja „Solidarności”, ale wzajemnie szanowaliśmy się i kłaniali. Jesienią roku 1991 lub […]

Wybitni świdniczanie ▪ Edmund Nawrocki

Już w pierwszej połowie XIV w. większość mieszkańców Świdnicy była narodowości niemieckiej. Nie możemy się więc dziwić, że wybitni świdniczanie byli przeważnie Niemcami. Pod pojęciem świdniczan (i świdniczanek) rozumieć będziemy osoby, które urodziły się w Świdnicy, jak również i te, które w naszym mieście przez dłuższy czas przebywały uczęszczając np. do tutejszych szkół. Za osoby […]

Scroll to Top