Nagrobki pracowników kolei na ewangelickim cmentarzu przy Kościele Pokoju w Świdnicy ▪ Marian Twardowski

Początek epoki kolei żelaznych przypadł na pierwszą połowę XIX wieku. 27 września 1825 roku pierwszy na świecie pociąg pokonał trasę Stockton-Darlington, w północno-wschodniej Anglii. Dziesięć lat później, 7 grudnia 1835 roku w Królestwie Bawarii pierwsza linia kolejowa dla ruchu pasażerskiego połączyła Norymbergę z Fürth. Trasa liczyła 6 kilometrów. W drugiej połowie XIX wieku zjednoczone Niemcy stały się największą potęgą kolejową w Europie. W 1878 roku łączna długość torów na terenie Cesarstwa wynosiła 31636 kilometrów, a w 1912 roku ponad 52 tysiące kilometrów. Również największym europejskim przedsiębiorstwem kolejowym były Niemieckie Koleje Rzeszy (Deutsche Reichsbahn – DR). Utworzone w 1920 roku (istniały do 1949 roku) z połączenia sieci kolei państwowych pruskich, saksońskich, bawarskich, badeńskich, wirtemberskich, oldenburskich i Meklemburgii-Schwerina.

Swoistą pamiątką nawiązującą do historii kolejnictwa są nagrobki pracowników kolei na zabytkowym, ewangelickim cmentarzu przy Kościele Pokoju w Świdnicy. Na odszukanych i sfotografowanych przeze mnie kamiennych płytach widnieją następujące nazwy stanowisk związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego oraz prowadzeniem pojazdów kolejowych:

Eisenbahn-Inspektor – inspektor kolei
Reichsbahn-Zugführer – kierownik pociągu kolei Rzeszy
Eisenbahn-Unter-Assistent – młodszy asystent kolejowy
Königliche Eisenbahnzugführer – kierownik pociągu kolei królewskich
Eisenbahnsupernumerar – dawna przestarzała nazwa urzędnika kolejowego
Lokomotivführer – maszynista
Eisenbahnoberschaffner – starszy konduktor pociągu
Bahnhofs-Inspektor – inspektor stacji (dworca)

Inskrypcje na poszczególnych nagrobkach w języku niemieckim oraz w wolnym tłumaczeniu na język polski:

1

Ruhestätte
des Eisenbahn–Inspektors
Gustav Gossow
geb. 8.10.1865.
gest. 11.12.1924.

Miejsce spoczynku
inspektora kolei
Gustava Gossowa
ur. 8.10.1865.
zm. 11.12.1924.

2

Hier ruht in Gott
der Reichsbahn – Zugführer i.R.
Karl Hoffmann
* 17.5.1853
† 25.1.1937

Tu spoczywa w Bogu
kierownik pociągu kolei Rzeszy w stanie spoczynku
Karl Hoffmann
ur. 17.5.1853
zm. 25.1.1937

3

Hier ruht in Gott
der Eisenb. Unt. Ass. a.D.
Carl Kudell.
geb. 3.3.1854
gest. 28.12.1920.

Tu spoczywa w Bogu
młodszy asystent kolejowy na emeryturze
Carl Kudell.
ur. 3.3.1854
zm. 28.12.1920.

4

Hier ruht in Gott
mein inniggeliebter Mann
der Kgl. Eisenbahnzugführer a.D.
Heinrich Linke.
* d. 22. Februar 1848,
† d. 10. August 1912.

Tu spoczywa w Bogu
mój ukochany mąż
kierownik pociągu kolei królewskich na emeryturze
Heinrich Linke.
ur. 22. lutego 1848,
zm. 10. sierpnia 1912.

5

Hier ruht
unser
lieber Sohn und Bruder
der
Eisenbahnsupernumerar
Emil Hanisch.
geb. d. 5. Juli 1864
gest. d. 3. April 1886.

Tu spoczywa
nasz
ukochany syn i brat
urzędnik kolejowy
Emil Hanisch.
ur. 5. lipca 1864
zm. 3. kwietnia 1886.

6

Hier ruht in Gott
unser lieber Vater
u. Bruder
Lokomotivführer i.R.
Oskar König
* 26.7.1860.
† 27.9.1932.
———
Ruhe sanft!

Tu spoczywa w Bogu
nasz ukochany ojciec
i brat
maszynista w stanie spoczynku
Oskar König
ur. 26.7.1860
zm. 27.9.1932
———
Spoczywaj w pokoju!

7

Gustav Schulz
Eisenbahnoberschaffner a.D.
* 13.8.1867.
† 8.11.1926.
Ruhe sanft!

Gustav Schulz
starszy konduktor pociągu na emeryturze
ur. 13.8.1867
zm. 8.11.1926
Spoczywaj w pokoju!

8

Frau
Bahnhofs Inspectors
Pauline Peters
geb. Scholz,
geb. zu Croischwitz
d. 14. Novbr. 1845.
gest. zu Breslau
d. 1. Juni 1878.

Żona
inspektora stacji kolejowej
Pauline Peters
z domu Scholz,
ur. w Kraszowicach
14 listopada 1845
zm. we Wrocławiu
1. czerwca 1878

Na cmentarzu natrafiłem na jeszcze inny interesujący nagrobek – Carla Friedricha Bartscha (1798-1864) oraz jego małżonki Johanny Heleny Bartsch (1804-1868) z domu Scholz. W 1846 roku C.F. Bartsch zbudował na terenie swojego folwarku we wsi Zawiszów (Säbischdorf) cukrownię wraz z bocznicą kolejową o długości1,2 km. Bocznica była połączona z linią kolejową Jaworzyna Śląska–Świdnica, którą oddano do użytku 21 lipca 1844 roku. Obok rozjazdu znajdował się budynek przystanku Zawiszów i posterunek ruchu (Blockstation-Zugfolgestelle) uprawniony do przepuszczania pociągów. Bezmanewrowy wjazd do fabryki był możliwy tylko od strony Świdnicy. Po 1908 roku niewielka stacja i bocznica zostały zlikwidowane. Natomiast cukrownia pracowała do 1913 roku. Jak przebiegała trasa bocznicy kolejowej przedstawia niemiecka mapa topograficzna w skali 1:25000 opublikowana przez Królewski Pruski Urząd Geodezyjny w 1883 roku.

Dworzec kolejowy Świdnica Przedmieście (Schweidnitz Niederstadt) powstał na przełomie 1897 i 1898 roku wraz z uruchomieniem (15 sierpnia 1898 roku) bezpośredniej linii kolejowej ze Świdnicy do Wrocławia przez Sobótkę. Obecny budynek dworca został zbudowany w 1903 roku. Na terenie stacji kolejowej zachował się wizerunek symbolu Królewskich Pruskich Kolei Państwowych (Königlich Preußische Staatseisenbahnen) – uskrzydlone koło parowozu z koroną. Uwieczniony jest na metalowych tabliczkach, które wskazują kierunek ułożenia kabla pod ziemią.

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Scroll to Top